Om de volksgezondheid beter te beschermen is het zinvoller bepaalde stoffen met een aanvaardbaar risico juist wettelijk te reguleren en zo de gezondheidsrisico's te verminderen via preventie- en informatiecampagnes (bijvoorbeeld MDMA; veel van de NPSen zijn vaak 'MDMA vervangers'). Op die manier is het ook mogelijk gebruikers naar die minder risicovolle producten te sturen in plaats van ze bloot te stellen aan onbekende stoffen met potentieel veel hogere risico's. Meer verboden op steeds meer psychoactieve stoffen helpen niet om gezondheidsrisico's te verminderen, zoals blijkt uit een vergelijkbare wetgeving in het Verenigd Koninkrijk.

Drugsgerelateerde criminaliteit aanpakken met verboden werkt niet, dat heeft de afgelopen 100 jaar wel aangetoond. Het verdienmodel van de georganiseerde criminaliteit wegnemen zou een betere oplossing zijn. Wettelijk gereguleerde drugsmarkten zijn daarvoor een betere optie, zoals de regering in feite voorstaat door dat uit te testen via het wietexperiment om de achterdeur van de coffeeshop van cannabis te voorzien. Eenzelfde beleidsomslag is ook nodig wat betreft synthetische drugs: sta een aantal toe waarvan de risico's gekend beperkt zijn en allerlei onbekende en potentieel gevaarlijke varianten zullen van de markt verdwijnen.

De omvang de NPS markt is beperkt. Het toestaan van een aantal synthetische psychoactieve stoffen met een aanvaardbaar risico in combinatie met voorlichting en preventie levert daarentegen geld op in de vorm van belastingen en verlaging van kosten van de opsporing, minder gezondheidsschade en ziekenhuisopnames, en het tegengaan van illegale dumpingen van chemisch afval.

Hoewel de NPS-markt van beperkte omvang is zal een deel illegaal geproduceerd worden en tot meer illegale dumpingen met meer milieuschade leiden.

In feite is het wetsvoorstel het gevolg van een internationale trend en afspraken in EU-verband. Nederland zou zich daarentegen in moeten zetten voor een andere aanpak van de drugsproblematiek. Het feit dat Nederland door de jaren heen voet bij stuk heeft gehouden wat betreft het tolereren van cannabis, ook al was het halfslachtig, heeft een positief effect gehad die nu tot resultaat heeft dat ook andere landen cannabis gaan reguleren. Eenzelfde houding zou ook een doorbraak kunnen bewerkstelligen met andere psychoactieve stoffen. Te beginnen met MDMA om de markt van potentieel gevaarlijke NPSen tegen te gaan.

Een gereguleerde verkoop met een aanbodsbeperking, bijvoorbeeld via de richtlijnen van de BVLL, de branchevereniging van verantwoordelijke lachgas-leveranciers, met goede voorlichting over de gezondheidsschade van lachgas en terugdringen/ontmoedigen van het gebruik, heeft een positief effect op verantwoordelijker gebruik (kleinere hoeveelheden) en de hoeveelheid gebruikers, met name wat betreft jongeren (leeftijdsgrens). Ook het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring (CAM) ziet aanbodsbeperking en ontmoedigen door het intensiveren van voorlichting als de best begaanbare weg. Een verbod zal de handel in de clandestiniteit drukken waardoor gebruikers eerder in aanraking komen met andere schadelijke middelen.

Een verbod op lachgas zal de handel in de clandestiniteit drukken en de illegale markt een extra product dat via malafide aanbieders die meerdere middelen aanbieden via zogenaamde bezorgdiensten die gebruik maken van kansarme jongeren. Criminele organisaties raken mogelijk betrokken bij de (groot)handel in lachgas en illegale productie. Een gereguleerde verkoop voorkomt dat de markt in criminele handen komt.

De overheid loopt inkomsten mis aangezien op illegale producten geen belasting kan worden geheven. De overheid zal ook extra middelen moeten aanwenden om het verbod te handhaven, in plaats van legale lachgas-leveranciers de kosten te laten dragen van een gereguleerde verkoop.

Lachgaspatronen op straat vervuilen het milieu en geven aanleiding tot ergernis. In een legale markt zou dat kunnen worden aangepakt via een statiegeld-systeem op de patronen.

Bij conservatieve landen wint Nederland puntjes, maar daarmee wordt een achterhaald internationaal controleregime in stand gehouden dat bv. ook cannabis verbiedt. Nederland zou weer een pioniersfunctie moeten vervullen in plaats van achter de meute aan te huppelen die het achterhaalde idee dat de drugsproblematiek kan worden opgelost via verboden in stand blijft houden.

Over de effecten van 3-MMC is weinig bekend, Zowel het CAM (Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs) als de WHO Expert Committee on Drug Dependence hebben nog geen risico-analyse gegeven van de substantie. In het algemeen geldt dat het vanuit het oogpunt van (volks)gezondheid het verstandiger is om een bepaalde stof toe te staan, indien het duidelijk is dat de risico's te overzien zijn, zoals bijvoorbeeld ecstacy (MDMA). Vele nieuwe drugs (NPS), zijn in feite vervanging voor bestaande maar verboden stoffen zoals MDMA en zouden niet of amper op de markt komen indien MDMA zou worden toegestaan. In plaats van iedere keer altijd maar een stof te verbieden heeft het meer zin te bedenken welke stoffen wel kunnen worden toegestaan.

De stof 3-MMC heeft een zeer beperkte gebruikersgroep en een verbod heeft weinig impact op de criminaliteit. Het verbod van drugs speelt echter criminelen altijd in de kaart aangezien de markt aan hen wordt overgelaten, en niet zo als nu via de verkoop door smartshops die tenminste nog belasting betalen.

De stof 3-MMC heeft een zeer beperkte gebruikersgroep en een verbod heeft weinig tot geen impact op de economie.

De stof 3-MMC heeft een zeer beperkte gebruikersgroep en een verbod heeft weinig tot geen impact op het milieu.

Bij conservatieve landen wint Nederland puntjes, maar daarmee wordt een achterhaald internationaal controleregime in stand gehouden dat bv. ook cannabis verbiedt. Nederland zou weer een pioniersfunctie moeten vervullen in plaats van achter de meute aan te huppelen die het achterhaalde idee dat de drugsproblematiek kan worden opgelost via verboden in stand blijft houden.

XTC blijkt bij recreatief gebruik weinig gezondheidsschade te veroorzaken. Het risico zit in vervulde pillen, onbekende en te hoge concentratie van MDMA in de pillen, en onverantwoord gebruik. Als de productie en verkoop gereguleerd worden zullen "schone" pillen met lage concentraties MDMA op de markt komen die verkocht kunnen worden in gespecialiseerde verkooppunten (bv. X-shops) waardoor gebruikers beter geïnformeerd worden over risico's van gebruik en hoe die te verminderen.

Regulering van productie en verkoop van XTC zal de markt voor een groot deel uit de handen van de georganiseerde criminaliteit halen. Nederland is echter een van de belangrijkste producenten van illegale XTC ter wereld en een groot deel van de illegale productie is bestemd voor de export, dus de maatregel zal op korte termijn weinig invloed hebben op de XTC-gerelateerde georganiseerde criminaliteit in Nederland. Op de lange termijn, als ook andere landen zullen overgaan tot regulering, zal de criminele XTC-markt steeds meer afnemen. Ook in andere landen is de discussie om XTC te reguleren al aan de gang.

Regulering zal leiden tot meer belastinginkomsten via BTW en accijnzen. Bovendien zal het leiden tot minder acute gezondheidsincidenten en tot minder kosten voor de gezondheidszorg, door betere voorlichting en mindere hoge concentraties MDMA in pillen. Op de langere termijn zal door regulering in andere landen ook de illegale productie afnemen en de milieuschade door dumpingen van chemisch afval sterk verminderen wat tot een afname van de kosten voor het opruimen van illegale dumpingen.

Regulering van de productie zal op den duur de milieuschade door dumpingen van chemisch afval uit illegale XTC-labs sterk verminderen met zeer positieve effecten voor het milieu. Zoals gezegd zal in eerste instantie de impact klein zijn omdat veel van de illegale XTC-productie bestemd is voor de export, maar als andere landen het voorbeeld van Nederland gaan volgen zal de impact toenemen

In eerste instantie zal door regulering van XTC het internationale imago van Nederland enige schade zal oplopen. Op lange termijn zal Nederland echter gezien worden als een pionier die het heeft aangedurfd de verlammende status quo in het mondiale drugsbeleid te doorbreken. Hetzelfde is gebeurt met cannabis toen Nederland via de coffeeshops begon te morrelen aan het verbod. Inmiddels loopt Nederland achter met bv. Uruguay, Canada en 15 staten in de VS waar cannabis is gelegaliseerd. Op den duur zal het internationale imago dus geen schade oplopen. De Nederlandse regering zal zich dan wel moeten inzetten om het hoe en waarom van regulering goed uit te leggen in het buitenland, waar inmiddels ook voorstellen tot regulering zijn gedaan.

Coffeeshops zijn bedoeld om drugsmarkten te scheiden, zodat een cannabisgebruiker niet geconfronteerd wordt met een dealer uit het illegale circuit die ook andere, vaak voor de gezondheid schadelijkere, drugs aanbieden. Te verwachten is dat meer toeristen in de problemen raken door het gebruik van straatdrugs, soms met dodelijke afloop. Dit gebeurde een paar jaar geleden met 'vervuilde cocaïne', dat heroïne bleek te zijn.

De toeristen die niet meer terecht kunnen in coffeeshop worden een lucratieve markt voor straatdealers, zoals is vastgesteld bij de invoering van het ingezetenencriterium in steden in het zuiden aan de grens met België. Dit gebeurt vooral onder toch al gemarginaliseerde jongeren met een migratie-achtergrond. De aanname dat er minder toeristen naar Amsterdam zouden komen omdat ze niet meer terecht kunnen in de coffeeshop, is niet voldoende onderbouwd en zal waarschijnlijk teniet worden gedaan door de groei van straatdealers. Zie bijvoorbeeld de snelle reactie van straatdealers bij de sluiting van coffeeshops vanwege het Covid-19-virus.

Toeristen zijn een belangrijk aandeel van de klandizie voor coffeeshops, met name in het centrum van Amsterdam. Te verwachten is dat door de verminderde omzet banen verloren gaan. De belastingopbrengst (vennootschapsbelasting) zal ook afnemen. De kosten voor de gemeente, politie en justitie om het ingezetenencriterium te handhaven en de te verwachte toename van straathandel tegen te gaan, zullen daarentegen toenemen. Dus: minder inkomsten en hogere kosten voor de overheid.

De maatregel heeft amper invloed op de productie van drugs.

Bij de overheden van de ons omringende landen zal de maatregel positief worden beoordeeld, omdat niet te ontkennen valt dat een deel van de in coffeeshops verkochte wiet daar terechtkomt. Voor een hoop toeristen zal Nederland iets minder aantrekkelijk worden, omdat die zich nu juist aangetrokken voelen door het liberale klimaat. Het merendeel van de toeristen komt niet alleen voor de wiet en geniet van andere toeristische attracties, maar waarderen wel de 'extra' die Amsterdam heeft vanwege de coffeeshops.